Ο πύργος-«πυργόσπιτο» του καπετάν Λαχανά που βρίσκεται στον ιστορικό οικισμό Άνω Βαθύ του Δήμου Ανατολικής Σάμου είναι κτίσμα του 18ου αιώνα κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο με την ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ28/ΚΗΡ/2783/71 (ΦΕΚ 281/Β/20-03-1998).
Ο φονικός και καταστροφικός σεισμός της 30ής Οκτώβρη 2020 που προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε σπίτια, Σχολεία, εκκλησίες και άλλες δημόσιες υποδομές του οικισμού δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στατικότητας και στο εν λόγω Μνημείο με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με κατάρρευση με ότι αυτό συνεπάγεται για το εμβληματικό αυτό κτίριο και για την ασφάλεια των περιοίκων και των διερχομένων.
Ομάδες ενεργών πολιτών και φορείς του Δήμου Ανατολικής Σάμου έχουν ήδη ενεργοποιηθεί καλώντας τους αρμόδιους της Κυβέρνησης και την Αυτοδιοίκηση να συντονιστούν για την διάσωση και προστασία του συγκεκριμένου Πύργου της Επανάστασης του 1821.
Η Ν.Ε ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σάμου καλεί τις αρμόδιες ηγεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Ανατ. Σάμου, της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (Αντιπεριφέρεια Σάμου) και τον Βουλευτή Ν. Σάμου, να αναλάβουν τις ευθύνες τους ενεργώντας , άμεσα, σύμφωνα με τους όρους και τις διατάξεις του ισχύοντος Νόμου υπ’ αριθμ. 4858 «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς.» (ΦΕΚ 220/Α/19-11-2021, Άρθρο 11 «Υποχρεώσεις κυρίων, νομέων ή κατόχων ακινήτων μνημείων»).
Ο πύργος του καπετάν Λαχανά στο Πάνω Βαθύ μαζί με τον πύργο του Σαρακίνη στο Ηραίο της Σάμου αποτελούν μοναδικά σωζόμενα μνημεία-οχυρές κατοικίες ή «πυργόσπιτα» στο νησί μας.
Ιδιαίτερα ο μνημειακός πύργος του καπετάν Λαχανά, κιβωτός της νεότερης ιστορίας της Σάμου, με τη σπουδαία αρχιτεκτονική του και τις παραδόσεις που τον συνοδεύουν, κοσμεί από την κτίση του, το 1717, μέχρι σήμερα το εξαίσιο και ιστορικό οικιστικό σύνολο του Πάνω Βαθιού, αποτελώντας χώρο εθνικής υπερηφάνειας για όλους τους Σαμιώτες και πόλο έλξης τουριστών Ελλήνων και ξένων που αποζητούν με τη μελέτη του τόπου μας την ερμηνεία του μεγαλείου και της μοναδικότητας της Σαμιακής Επανάστασης και της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. .
Το ιδιόκτητο, εξαίρετης ιστορικής σημασίας αυτό μνημείο πρέπει βάσει του ισχύοντα Ν. 4858, Άρθρο 11, να συντηρηθεί, στερεωθεί και να προστατευθεί με ανάληψη της συνολικής δαπάνης ή μέρους αυτής από το Δημόσιο δηλ. από το Υπουργείο Πολιτισμού ΥΠΠΟ ή από τους Οργανισμούς Τοπικής Διοίκησης ΟΤΑ, εφ’ όσον:
Α) Πρόκειται για μνημείο που κρίνεται με απόφαση της/του ΥΠΠΟ, ύστερα από γνώμη του αρμόδιου Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου ΚΑΣ, ότι πρέπει να καταστεί επισκέψιμο για το κοινό, και
Β) Τα έξοδα υπερβαίνουν ένα εύλογο ποσό που ο κύριος, νομέας ή ο κάτοχος του, και ο οποίος δεν είναι υπαίτιος για τη φθορά του μνημείου, αλλά η οικονομική κατάσταση του υπόχρεου δεν του επιτρέπει να καταβάλλει την δαπάνη.
Πράγματι, οικονομική αδυναμία επισκευής του έχει δηλώσει η ιδιοκτήτρια του πύργου του καπετάν Λαχανά με επιστολή της τον Ιούνιο του 2010 στο πρώην Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, με Γενική Γραμματέα τότε την κ. Λίνα Μενδώνη, νυν Υπουργό Πολιτισμού της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας..
Ας αναλάβουν, επιτέλους, τις μεγάλες ευθύνες τους το Υπουργείο Πολιτισμού και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Είναι κρίμα να παρακολουθούμε την πατρογονική μας κληρονομιά να καταστρέφεται και την ιστορική μνήμη του τόπου μας να παρελαύνει γυμνή.
