Απάντηση έδωσε ο Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μετανάστευση, τις Εσωτερικές Υποθέσεις και την Ιθαγένεια, κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος προς τον Βουλευτή νομού Σάμου κ. Δ. Σεβαστάκη, με αφορμή την επιστολή που έστειλε ο βουλευτής στις 6 Φεβρουαρίου 2019 .
Μαζί με την απαντητική επιστολή του Επιτρόπου, παρατίθεται και η από 06-02-19 επιστολή του βουλευτή ν. Σάμου.
Αγαπητέ Κύριε Σεβαστάκη
Σας ευχαριστώ θερμά για την επιστολή σας και για όλες τις πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στη Σάμο.
Καταρχάς, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εγώ προσωπικά παρακολουθούμε από κοντά την κατάσταση στα νησιά και ειδικά στη Σάμο.
Ειδικότερα, ο αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Εσωτερικών και Μετανάστευσης πραγματοποίησε επίσκεψη μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Αυτή είναι η τρίτη
επίσκεψη υψηλόβαθμου αξιωματούχου της Επιτροπής στη Σάμο διάστημα λίγων μηνών. Περαιτέρω δε η Επιτροπή έχει μόνιμο προσωπικό στη Σάμο, όπως και σε όλα τα νησιά, για να έχει άμεση
πληροφόρηση και εποπτεία των εξελίξεων στο πεδίο.
Στην ουσία, δε μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί σας ως προς την περιγραφή της κατάστασης στο ΚΥΤ της Σάμου, ο πληθυσμός του οποίου υπερβαίνει κατά πολύ τη μέγιστη χωρητικότητα του. Για αυτό και είναι επιτακτική ανάγκη να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τη δημιουργία ενός νέου ΚΥΤ στη Σάμο, μεγαλύτερης χωρητικότητας και εκτός του αστικού ιστού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει πλείστες φορές στις ελληνικές αρχές την ανάγκη δημιουργίας νέου ΚΥΤ στη Σάμο και κάνει ότι είναι δυνατόν για να συνδράμει στην υλοποίηση του. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες μου από το πεδίο, το σχέδιο δημιουργίας νέου ΚΥΤ, περιλαμβανομένου και προαναχωρησιακού κέντρου, είναι πλέον σε εφαρμογή και ελπίζω ότι το νέο ΚΥΤ θα είναι πλήρως λειτουργικό μέσα στους αμέσως επόμενους μήνες.
Σημείωμα για την κρίσιμη κατάσταση στη Σάμο και γενικότερες παρατηρήσεις
Κύριε Επίτροπε Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας,
Αγαπητέ κύριε Αβραμόπουλε,
Σας αποστέλλω την περιγραφή και ανάλυση της κατάστασης γύρω από το προσφυγικό- μεταναστευτικό πρόβλημα στη Σάμο. Θεωρώ ότι η δυσμενής εξέλιξη του προβλήματος μας φέρνει μπροστά σε μεγάλες ευθύνες. Σας απευθύνομαι, γιατί νομίζω μπορείτε να συνδράμετε αποφασιστικά στην άμβλυνση του προβλήματος, καθώς και των λειτουργικών και ιδεολογικών του επιπτώσεων στο κοινωνικό σύνολο.
Το Κέντρο Ταυτοποίησης και Υποδοχής (ΚΥΤ) της Σάμου, χωροθετημένο ήδη από το 2007-2008, στα όρια της πρωτεύουσας του νησιού, έχει εδώ και 10 μήνες, πάνω από 4500 – 5500 φιλοξενούμενους (ανάλογα με τις μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές), ενώ η χωρητικότητά του είναι οριακά τα 800 άτομα. Πρόκειται πλέον για φιλοξενούμενους κυρίως από την κεντροαφρικανική ζώνη ή τις χώρες του Μαγκρέμπ, σε κάθε περίπτωση όμως από περιοχές που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των εμπόλεμων χωρών. Συγχρόνως δημιουργεί απορία, πώς ενώ πρόκειται για μη ευκρινώς υποκείμενους στους όρους της συμφωνίας ΕΕ –Τουρκίας (όπως επισήμανε η Καγκελάριος κ. Α. Μέρκελ κατά την πρόσφατη επίσκεψή της στην Ελλάδα), η διαχείριση τους είναι σα να πρόκειται για εκ Συρίας προερχόμενους. Στη δεδομένη περίπτωση τίθεται το σημαντικό ερώτημα και ζήτημα για την ισχύ του γεωγραφικού περιορισμού, αλλά και των νομικών, κανονιστικών χαρακτηριστικών που διατρέχουν τους εκκινούντες από περιοχές πολέμου. Τίθεται δηλαδή ερώτημα σχετικά με την μεθοδολογία κατηγοριοποίησης.
Εκτός αυτών, οι προσπάθειες διοικητικής περαίωσης των κατηγοριών του «ευάλωτου», έγκρισης ή απόρριψης του αιτήματος «ασύλου», είτε από το ΚΕΕΛΠΝΟ (αφού η γενική προσέγγιση που έχει επιλεγεί, για τους ερχόμενους, είναι ως να εκκινούν όλοι από εμπόλεμες ζώνες), είτε από την υπηρεσία πρώτης υποδοχής, είτε από την Ύπατη Αρμοστεία, (κατά καιρούς και ανάλογα με τον ερωτώμενο, προσδιορίζεται διαφορετικός παράγων που προκαλεί την καθυστέρηση) είναι εξαιρετικά αργές στη Σάμο, σε σχέση με τα άλλα νησιά του ΒΑ Αιγαίου. Οι αιτήσεις που εξετάζονται είναι υποπολλαπλάσιες σε σχέση με αυτές άλλων νησιών. Συχνά ενοχοποιείται και η λειτουργία της Frontex. Αυτό σημαίνει ότι μπαίνουν σε κρίση εμπιστοσύνης, όλες οι ευρωπαϊκές και εθνικές δομές. Και γνωρίζετε καλύτερα από εμένα, ότι μια πολιτική για να είναι βιώσιμη και τα πολιτικά εργαλεία για να είναι λειτουργικά χρειάζονται την κοινωνική συμφωνία.
Να σημειώσουμε επίσης ότι έχουμε διαρκείς ροές και ελεύσεις, δηλαδή ούτως ή άλλως και πέρα από τα χαρακτηριστικά των αιτούντων ασύλου, έχουμε παραβίαση της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Όσοι πρόσφυγες και μετανάστες και να απομακρύνονται από το νησί, έστω με τους βραδείς ρυθμούς που προανέφερα, υπερκαλύπτονται άμεσα από τις νέες αφίξεις. Ο πληθυσμός της πόλης της Σάμου είναι περίπου 7000 άτομα, ενώ ολόκληρο το νησί αριθμεί 33.000 κατοίκους. Στις παρούσες λοιπόν, συνθήκες και με τον εγκλωβισμό σχεδόν 4000- 5500 μεταναστών και προσφύγων στο νησί, έχει διαμορφωθεί μια άτυπη και σε μεγάλο βαθμό αυτοσχέδια, σχεδόν ισοδύναμη πληθυσμιακά «πόλη», δίπλα στην πόλη. Μια «πόλη», μια φαβέλα, που σχεδόν διπλασίασε την υπάρχουσα. Όπως καταλαβαίνετε πρόκειται για μια μη βιώσιμη κατάσταση, αφού υποσκελίζει τις αστικές υποδομές, με προεξάρχουσα αυτή του νοσοκομείου. Αυτό που συμβαίνει εντέλει είναι η λειτουργικότητα της πόλης να έχει φτάσει προ πολλού στα όριά της και να έχει σχεδόν καταρρεύσει. Οι φιλοξενούμενοι φυσικά, απροστάτευτοι, βρέχονται και κρυώνουν. Οι υποδομές δεν επαρκούν, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τόσων ανθρώπων, ο δημόσιος χώρος χάνει τον κοινόκτητο χαρακτήρα του, ως προς την καθαριότητα, ως προς τις πειθαρχίες και τις ποιότητες στις χρήσεις.
Διάφορες ομάδες και πολιτικά πρόσωπα, κάνουν «καριέρα» λειτουργώντας πολλές φορές εμπρηστικά, πατώντας σε μια γενική, διακομματική, διαταξική, διαγενεακή, λαϊκή αγανάκτηση που γεννάει ο υπερπληθυσμός των προσφύγων και μεταναστών, η λανθασμένη χωροθέτηση. Θα σημείωνα τις ενίοτε παραβατικές συμπεριφορές των ανθρώπων, μεταναστών ή προσφύγων, που εκκινούν από ποικίλα πολιτιστικά και συμπεριφορικά ιδιώματα, τη συμφόρησή τους επί τόσους μήνες, την ακινησία και την ασφυξία. Όλα αυτά δημιουργούν αντιδράσεις στους ίδιους ημεδαπούς πολίτες, δημιουργούν μια οργή, μια καχυποψία, μια αίσθηση ότι το νησί είναι προγραμμένο για να «ξεφορτώνονται οι άλλοι, οι Ευρωπαίοι, η κυβέρνηση, τα κόμματα, το πρόβλημα, να το διώχνουν μακριά τους».
Οι κάτοικοι έχουν επιδείξει αλληλεγγύη και έχουν συνδράμει τους πρόσφυγες και μετανάστες, ιδιαιτέρως τα χρόνια της έξαρσης των πολεμικών επιχειρήσεων στη Συρία. Υπό τις συνθήκες όμως που διαμορφώνονται, η σχέση των προσφύγων και μεταναστών, με τους κατοίκους γίνεται κρουστική και συγκρουσιακή.
Να υπογραμμίσω ότι το ζήτημα δεν ξεκινάει από προβλήματα ιδεολογίας ή νοοτροπιών. Ξεκινάει από απλά ζητήματα δυσλειτουργιών, όπως για παράδειγμα οι ανυπόφορες «ουρές» στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου, ουρές στα ΑΤΜς των τραπεζών, ενδοπροσφυγικές συγκρούσεις, παραβατικότητα κλπ. Όλα αυτά διαστρέφουν ακόμα και τις πιο απλές συναλλαγές, ακυρώνουν και την πιο καλοπροαίρετη διάθεση συνύπαρξης και καταλλαγής
Ακολούθως τίθενται και ζητήματα πολιτικής και κυρίως ζητήματα πολιτικής στρέβλωσης και εκτράχυνσης που πολλοί εκμεταλλεύονται για να συγκροτήσουν πολιτικό λόγο και χώρο, με σαφές αντιδημοκρατικό και φυσικά αντι-ευρωπαϊκό πρόσημο. Παράλληλα, υπάρχει συχνότατη ενδοπροσφυγική βία, ιδίως μεταξύ ανθρώπων ποικίλων πολιτιστικών και καταγωγικών χαρακτηριστικών. Γυναίκες και παιδιά υφίστανται εκβιασμούς, με έξωση από τους οικίσκους και αναγκάζονται να εξαγοράσουν «ασφάλεια» χρηματίζοντας τους «νταήδες». Το συγκρουσιακό κλίμα επεκτείνεται σε όλα τα επίπεδα και εντέλει εισχωρεί μέσα στον οικογενειακό πυρήνα των κατοίκων.
Πέρα όμως από την ακρίβεια ή ανακρίβεια των καταγγελιών, το πρόβλημα είναι ότι η φήμη, είναι εξαιρετικά δραστική ως πολιτική λειτουργία. Ό,τι αρνητικό πει κανείς για πρόσφυγα ή μετανάστη γίνεται πιστευτό. Επενεργεί πολλαπλασιαστικά στο κοινωνικό σώμα, διεγείροντας αμυντικά ανακλαστικά. Η κοινωνική ενότητα, υπό τις δεδομένες συνθήκες διαταράσσεται. Όλα αυτά τα στοιχεία δημιουργούν μια δυναμική συγκρούσεων που δεν έχει βρει ακόμα την κορύφωση, ούτε φυσικά εξορθολογίζεται. Και αυτό πολλαπλασιάζει μια εγγενή, πολυεστιακή πλέον, επιθετικότητα. Συχνά, ανεύθυνες φωνές του διαδικτύου, τρομοκρατούν με φήμες με τις οποίες διεγείρουν τους κατοίκους, με την ανεξέλεγκτη παρα-ειδησιογραφία, για την ίδρυση δεύτερου και τρίτου Κέντρου Υποδοχής, για την έλευση 10.000 προσφύγων από τη Γερμανία, από τις ανταλλαγές, για την μεταφορά του hot spot στην τάδε ή δείνα κατοικημένη ή τουριστική περιοχή της Σάμου κ.α.
Το θέμα είναι ότι πλέον οτιδήποτε ισχυριστεί κανείς σχετικά με το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα γίνεται πιστευτό. Γιατί η σπέκουλα «πατάει» σε συγκεκριμένο, υπαρκτό πρόβλημα στην απόλυτη δυσφορία, οργή ή απελπισία των απλών κατοίκων. Οι κάτοικοι έχουν γίνει «έτοιμοι» στην έλευση της δυσάρεστης είδησης. Η δυσάρεστη εμπειρία των τελευταίων χρόνων τους κάνει ευερέθιστους, εύπιστους στην κακή φήμη, απολύτως δύσπιστους στις θετικές πολιτικές. Όπως προανέφερα, η πολιτική εκτράχυνση, ο επεκτεινόμενος εκφασισμός, άτυπος, υποσυνείδητος, ή ενσυνείδητος, είναι πρόβλημα δευτερογενώς ιδεολογικό. Πρωτογενώς οφείλεται στην κόπωση, στην απογοήτευση, στην αίσθηση ασφυξίας. Παράγεται και από διοικητικές, οργανωτικές δυσλειτουργίες, που όμως, τώρα πλέον, αντίθετα με το 2015, δεν μπορούν να αφομοιωθούν από τον κόσμο. Δεν τις συγχωρεί ο πολίτης. Είναι απλό και πέραν κάθε αμφιβολίας. Δεν είναι ανεκτή η παραμονή 4-5 χιλιάδων προσφύγων-μεταναστών στη Σάμο. Αυτό σαρώνει, εγχειρίζει, διαλύει κάθε εκδοχή δημοκρατικής ρύθμισης και προοδευτικού ευρωπαϊσμού που με κόπο έχουμε οικοδομήσει εδώ, στο Βόρειο Αιγαίο, στη Σάμο, στα Ευρωπαϊκά σύνορα.
Κίνδυνος: Εάν υπάρξει «εξεγερσιακό» συμβάν και μόνο στη συνέχεια σπεύσoυν οι ευρωπαϊκές δομές, οι θεσμικά και επιχειρησιακά εμπλεκόμενοι στο μεταναστευτικό- προσφυγικό, να λύσουν το θέμα της αποσυμφόρησης του νησιού, σε μια εκ των υστέρων δράση, θα διαμορφωθεί και θα παγιωθεί σαφές πολιτικό πρωτόκολλο. Θα επεκταθεί το φαινόμενο, σε όλα τα Κέντρα και σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, λειτουργώντας καταστροφικά σε πολιτικό -επικοινωνιακό επίπεδο, αφού όλα τα διεθνή ΜΜΕ θα προβάλλουν με ένταση την αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διαφυλάξει την κοινωνική ειρήνη και τη δημοκρατία στις ευαίσθητες περιοχές των συνόρων της. Θα βλάψει τη χώρα και τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό. Τοπικά θα βλάψει τη Σάμο, σε μια περίοδο που ανακτά την οικονομική και τουριστική της δυναμική.
Τι πρέπει να γίνει άμεσα: Πρέπει άμεσα να φύγει μεγάλος αριθμός προσφύγων μεταναστών, έστω και κατά παρέκκλιση. Είτε ερμηνεύεται έτσι, είτε αλλιώς η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Οι συνεχείς ροές ουσιαστικά αποδομούν την συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας και εννοώ ότι συμφωνία για τη Σάμο ουσιαστικά δεν υφίσταται με τον όγκο των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών.
Μερικές πολιτικές παρατηρήσεις: Θεωρώ απολύτως αδιέξοδη την κατάσταση, την ανάλυσή της (που συχνά πάσχει από ακαδημαϊσμό), την πολιτική διελκυστίνδα που αναπτύσσεται πάνω της. Διελκυστίνδα, η οποία μάλιστα δεν εξασφαλίζει υπεροχή σε κανέναν από τους εμπλεκόμενους (πλην της Ακροδεξιάς.) Ένα σημαντικό τμήμα του κόσμου, έχει ήδη διαρρεύσει προς μια αντικοινοβουλευτική ακρότητα, προς μια, κατά κάποιο τρόπο, υποσυνείδητη, υβριδική, άτυπη ακροδεξιά, η οποία προσαρμόζεται, εγκαθίσταται, τρυπώνει σε όλες τις ζώνες του πολιτικού φάσματος. Έχει τρυπώσει ως κοσμοαντίληψη, ως εννοιοδοτικό σύστημα σε πολίτες όλων των κομματικών τοποθετήσεων. Μια μεταμφιεσμένη ακροδεξιά, συχνά γεμάτη συμπαγές μίσος και διχοτομική λογική ή σε μια πιο άτυπη (ανομολόγητη) εκδοχή της, συγκαταβατική στις αυτοσχέδιες «ομάδες περιφρούρησης» που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Από τη γενική κατάσταση έχει επηρεαστεί δραματικά πλέον ο μέσος πολίτης, ο πολίτης της πολιτικής μεσότητας, της διπλανής πόρτας, αυτός που δημιουργούσε πάντα τις ηγεμονίες στην ελληνική πολιτική σκηνή. Αυτός ακριβώς ο πολίτης, εύπλαστος αλλά με αυστηρή, μικροαστική ιεράρχηση, σήμερα χάνεται όχι μόνο ως ψηφοφόρος για τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου, αλλά χάνεται ακόμα και ως, έστω, αντιρρητικός ακροατής. Ο πολίτης δεν ακούει, δεν εκλογικεύει, δεν συνδέει σε λογικές συνέχειες τα τεκταινόμενα. Ούτε καν αυτά που τον ωφελούν. Αρχίζει να απεχθάνεται τον (αναποτελεσματικό και νωθρό, ως προς τις λύσεις) κοινοβουλευτισμό, τον ευρωπαϊσμό ως ιδεολογικό κέλυφος, την Ευρώπη.
Υπό αυτές τις πολιτικές-ιδεολογικές συνθήκες, προσπάθησα μια όσο το δυνατόν ρεαλιστική περιγραφή της κατάστασης στη Σάμο που όμως νομίζω έχει ισχυρές αναλογίες με άλλες περιοχές .
Ανακεφαλαίωση για τη Σάμο:
1) Άμεση απομάκρυνση σημαντικού αριθμού προσφύγων, μεταναστών έστω και κατά παρέκκλιση,
2) γρήγορη μετακίνηση του Κέντρου εκτός του αστικού ιστού, εκτός των περιαστικών και λοιπών οικιστικών ζωνών, με μικρή και επομένως διαχειρίσιμη χωρητικότητα, λαμβάνοντας υπόψη το χαρακτήρα και τις πεπερασμένες αντοχές του νησιού, ώστε να εκτονωθούν οι αντιδράσεις και να ομαλοποιηθεί επιτέλους η κατάσταση. Έχουμε κερδίσει μεγάλα στοιχήματα ως χώρα και χάνουμε στην λειτουργική λύση και τις ταχύτητες αντίδρασης.
Μια τελευταία παρατήρηση: Ο Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Δημήτρης Βίτσας έχει προσπαθήσει με έμφαση, να βελτιώσει το κλίμα στις επαφές με πολίτες, φορείς και αυτοδιοίκηση. Όμως φαίνεται ότι υπάρχει ένα τεράστιο διοικητικό έλλειμμα που κυριολεκτικά σπαταλάει τους πολιτικούς πόρους που το πολιτικό σύστημα, αλλά και οι ευρωπαϊκές δομές και εσείς προσωπικά προσπαθείτε να σωρεύσετε. Υφίσταται επομένως ένα λειτουργικό χάσμα. Εξαιρετική υστέρηση τόσο από την τοπική διοικητική δομή του ΚΥΤ, όσο και μέσα στο Υπουργείο. Υπάρχει αδυναμία εκτίμησης του κινδύνου. Εξαιρετική τυπολατρία, ανασχετικές παρεμβάσεις διοικητικών, αδράνειες, εντελώς αδύναμη αίσθηση του χρόνου, της έντασης των στιγμών και των καταστάσεων. Έτσι, διαρκώς προσπαθεί ο καθένας να αναπληρώσει επικοινωνιακά, αυτό που δεν μπορεί να του δώσει το σύστημα, διοικητικά.
Κύριε Επίτροπε, αγαπητέ κύριε Αβραμόπουλε, ο Ευρωπαϊσμός ως ιδεολογία, ως αναφορά, ως εννοιολογικό υπόστρωμα, περνάει μια πολύ σοβαρή κρίση εκεί ακριβώς που επιβεβαιωνόταν τα προηγούμενα χρόνια. Ο ευρωπαϊσμός από στοιχείο συνοχής και πεδίο αναγωγής των βασικών εθνικών παραδοχών, περιθωριοποιείται σε μια αδρανή ή και αναγκαστική, δυσάρεστη πάντως, σύμβαση, που στηρίζεται ουσιαστικά μόνο σε μια αφηρημένη συλλογική ανασφάλεια. Δηλαδή, ο ευρωπαϊσμός εκπίπτει σε μια αμυντική επιλογή, όχι σε μια σύνοδο του ελληνικού φαντασιακού και των κοινωνικών και πολιτισμικών συνομαδώσεων. Η γρήγορη δράση είναι τελικά ο βασικός μηχανισμός ιδεολογικής αποκατάστασης της κοινωνικής συνέχειας και της ισχύος του Ευρωπαϊκού ιδεώδους. Εκεί ακριβώς μπορείτε και πρέπει να συμβάλλετε αποφασιστικά.
Με εκτίμηση
Δημήτρης Α. Σεβαστάκης
Βουλευτής ν. Σάμου
Πρόεδρος της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων
