Η παρουσία 40.000 προσφύγων και μεταναστών στα 5 νησιά του Αιγαίου, οι οποίοι ζουν σε συνθήκες ακραίου συνωστισμού και υποχρεωτικού συγχρωτισμού, χωρίς ουσιαστική δυνατότητα να τηρηθούν κανόνες υγιεινής και να εφαρμοστούν μέτρα προστασίας, συνιστά μια τεράστια πολιτική και επιστημονική πρόκληση.
Θεωρητικά , σε αυτούς τους ανθρώπους, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί πιο δύσκολα, διότι είναι σχετικά απομονωμένοι, οι νεοεισερχόμενοι απομονώνονται και μεταφέρονται στην ηπειρωτική χώρα και οι επαφές τους με υπόλοιπους κατοίκους των νησιών είναι περιορισμένες. Επομένως, μπορούμε βάσιμα να ελπίζουμε, ότι υπάρχει ακόμη χρονικό περιθώριο για την εκπόνηση και την εφαρμογή ενός σχεδίου, δεδομένου ότι στα 4 νησιά δεν υπάρχει επί του παρόντος επιβεβαιωμένο κρούσμα και στη Λέσβο, φαίνεται πως η κατάσταση είναι ακόμη ελεγχόμενη.
Εάν δεν παρθούν έγκαιρα μέτρα και υπάρξει διασπορά του ιού στις τοπικές κοινωνίες, αργά η γρήγορα θα μεταφερθεί στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, θα εξαπλωθεί με ταχύτητα, θα προσβάλει τη συντριπτική πλειοψηφία τους και θα προκαλέσει ένα δεύτερο κύμα επιδημίας.
Σε αυτή την περίπτωση θα καταρρεύσει το σύστημα υγείας, θα επικρατήσει πανικός, θα «νομιμοποιηθούν» και θα επικρατήσουν ακραίες και απάνθρωπες αντιδράσεις. Αυτό το εφιαλτικό σενάριο πρέπει, πάση θυσία, να αποτραπεί.
Μια πρώτη σειρά μέτρων, που θα αποσκοπεί στην καθυστέρηση της μεταφορά της επιδημίας, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:
Ενημερωτικό έντυπο, με οδηγίες, στις κύριες γλώσσες ( Αγγλικά, Γαλλικά, Αραβικά, Φάρσι, Λιγκάλα ), που θα διανεμηθεί και θα διαβάζεται από τα μεγάφωνα των ΚΥΤ, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Ενημερωτικό έντυπο, με οδηγίες για όσους έρχονται σε τακτική επαφή με πρόσφυγες και μετανάστες ( αστυνομικοί, λιμενικοί, υπάλληλοι πρώτης υποδοχής, υπάλληλοι υπηρεσίας ασύλου, εργαζόμενους ΜΚΟ και εθελοντές ) και εξασφάλιση προστατευτικού υλικού ( μάσκες, γάντια μιας χρήσεως).
Περιορισμός των επαφών στις απολύτως αναγκαίες, με αυστηρή εφαρμογή προστατευτικών μέτρων
Άμεση μεταφορά των νεοεισελθόντων, που κρατούνται από το λιμενικό, στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Αναστολή της λειτουργίας των τακτικών εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων
Αναστολή των συνεντεύξεων για αιτήματα διεθνούς προστασίας.
Αναστολή διερμηνείας με φυσική παρουσία διερμηνέα. Αντικατάστασή με τηλεφωνική διερμηνεία.
Αυτά τα μέτρα προφύλαξης και όποια επιπλέον κριθούν αναγκαία, μπορεί να καθυστερήσουν τη μετάδοση της νόσου στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αλλά είναι δύσκολο να την αποτρέψουν, εάν έχουμε μαζική διασπορά του ιού στα νησιά. Η εφαρμογή τους θα δώσει το χρόνο για το σχεδιασμό και την εφαρμογή πιο ριζικών μέτρων. Η μόνη ασφαλής επιλογή είναι, φυσικά. η μεταφορά προσφύγων και μεταναστών από νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα και η κατανομή τους σε δομές φιλοξενίας μικρής χωρητικότητας. Αυτό θα έπρεπε να έχει ήδη συμβεί. Το αίτημα για αποσυμφόρηση γίνεται δραματικά επίκαιρο. Φοβάμαι όμως, ότι ακόμη και αν η κυβέρνηση αλλάξει θέση και πεισθεί να εκπονήσει και να εφαρμόσει ένα σχέδιο μεταφοράς, το χρονικό περιθώριο που υπάρχει ( 2 – 3 εβδομάδες στην καλύτερη περίπτωση ) καθιστά ανέφικτη την ολοκλήρωσή του.
Τελικά η υπόθεση θα κριθεί από το εύρος της διασποράς του ιού και την ένταση της επιδημίας. Επειδή αυτή τη στιγμή στα 4 νησιά δεν υπάρχει επιβεβαιωμένο κρούσμα και στη Λέσβο η κατάσταση φαίνεται να ελέγχεται, εκτιμώ ότι πρέπει άμεσα νε τεθούν τα πέντε νησιά σε προστατευτική απομόνωση:
Γενική απαγόρευση μετακίνησης προς τα νησιά.
Σε περιπτώσεις που η μετακίνηση είναι αναγκαία, να απαιτείται ειδική άδεια και οι αφικνούμενοι να τίθενται σε κατ’οίκον περιορισμό για 14 ημέρες.
Να διατηρηθεί αεροπορική και ακτοπλοϊκή σύνδεση για τον εφοδιασμό και την μετακίνηση όσων κρίνεται αναγκαίο.
Να απαγορευτεί ο κατάπλους όλων των άλλων επιβατικών και των τουριστικών σκαφών.
Προφανώς, αυτή η πρόταση χρειάζεται περεταίρω εξειδίκευση. Αν όμως εφαρμοστεί άμεσα, δηλαδή σε 24 – 48 ώρες, μπορούμε βάσιμα να ελπίζουμε ότι μπορεί να περιοριστεί η διασπορά του ιού και η ένταση της επιδημίας, να αποτραπεί ή τουλάχιστον να μειωθεί το δεύτερο κύμα και να σταθεί όρθιο το δημόσιο σύστημα υγείας.
Σάμος
18/03/2020
Νίκος Σ. Κακλαμάνης
