Επιστολή στον Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή και στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων κ. Βαγγέλη Αποστόλου έστειλε ο Δήμαρχος Σάμου, Μιχάλης Αγγελόπουλος, ζητώντας την παρέμβασή τους, ενόψει της επικείμενης καταστροφής εκατοντάδων παραδοσιακών σκαριών, που θα μπορούσαν να γίνουν μουσειακά εκθέματα, αλλά και να αξιοποιηθούν σε άλλες, πλην της αλιείας χρήσεις, όπως, για παράδειγμα, τουριστικά.
Ο κ. Αγγελόπουλος επισημαίνει στην επιστολή του και ότι το μοναδικό στο είδος του Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου, στη Σάμο, θα επωφελείτο σημαντικά από τέτοια εκθέματα, ενώ τονίζει ότι η διάσωση και αξιοποίηση αυτών των ζωντανών μνημείων της ελληνικής ναυτοσύνης και ναυπηγικής τέχνης, θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία ανάπτυξης, με σεβασμό στην παράδοση και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας και, πολύ περισσότερο, των νησιωτικών της περιοχών.
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» (20/2/2018) με τίτλο «Πλώρη για την καταστροφή» με έκπληξη διαβάζουμε για την σχεδιαζόμενη καταστροφή 763 παραδοσιακών σκαριών (τρεχαντήρια, βαρκαλάδες και καραβόσκαρα) χωρίς να έχει γίνει η αποτίμηση της πολιτιστικής αξίας τους, αλλά και χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν ότι αποτελούν ζωντανές αποδείξεις της ναυτοσύνης και της παράδοσής μας. Τα σκαριά αυτά αποτελούν τη μνήμη της ναυτικής μας παράδοσης αλλά και της ιδιαίτερης, προαιώνιας σχέσης των ανθρώπων της χώρας μας με τη θάλασσα. Είναι μια υπενθύμιση της ίδιας της εναγώνιας και πολυτάραχης μάχης μας για την επιβίωση. Για δε νησιωτικές περιοχές όπως η δική μας, έχουν ένα ακόμη βαρύτερο πρόσημο, τόσο συναισθηματικό όσο και ουσιαστικό καθώς αντανακλούν την ιστορία του τόπου.
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Παραδοσιακών Σκαφών επισημαίνει στο εν λόγω άρθρο το υψηλό κόστος καταστροφής τους (πάνω από 45.000.000 ευρώ!) αλλά και το γεγονός ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι «ψαροκάικα παραδοσιακά, χειροποίητα και ξύλινα». Παράλληλα, είναι τουλάχιστον προβληματική η ερμηνεία της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας, αφού η παράδοση της αλιευτικής άδειας ως προϋπόθεση επιχορήγησης δε συνεπάγεται άμεσα και την καταστροφή του σκάφους, για το οποίο θα μπορούσε απλώς να γίνει αλλαγή χρήσης. Σχετικά, η τυχόν αξιοποίησή τους για τουριστικούς σκοπούς θα αποτελούσε μιας πρώτης τάξεως αναπτυξιακή ευκαιρία καθώς και μια πολιτιστική επιλογή υψηλής αξίας για τους νησιωτικούς τόπους, αφού θα συνέδεε την αναψυχή με την παράδοση και την πολιτιστική μας κληρονομιά, τη στιγμή μάλιστα που σε άλλες χώρες δαπανώνται τεράστια ποσά προκειμένου να κατασκευαστούν εκ νέου τέτοιου τύπου σκαριά, πρακτικώς αντίγραφα όσων προορίζονται τώρα για καταστροφή.
Στο πλαίσιο αυτής της ξεχωριστής σημασίας που έχει για την ελληνική θαλάσσια παράδοση η ιδιαίτερη ναυπηγική τέχνη που ανέδειξε μέσα στους αιώνες ο τόπος μας, το Μουσείο Ηρακλειδών, σε συνεργασία με το Δήμο Σάμου και το Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου», διοργανώνουν εκδήλωση παρουσίασης του «Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου», που δημιουργείται στο Ηραίο της Σάμου.
Στην εκδήλωση, θα γίνει αναφορά στη σημασία της παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής και στην αναγκαιότητα της μουσειακής ανάδειξης και αξιοποίησής της και θα παρουσιαστούν οι κύριοι άξονες της έκθεσης, οι βασικές λειτουργίες και η εκπαιδευτική πολιτική του «Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου».
Κύριε Υπουργέ,
Το μοναδικό στο είδος του «Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου», έχει κατασκευαστεί στην πατρίδα μας, τη Σάμο, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση προϋπολογισμού 8.000.000 ευρώ και με φορέα υλοποίησης το Δήμο Σάμου και από σχετικό υποέργο, δαπανώνται ήδη ποσά για την αγορά των προς έκθεση σκαφών.
Γνωρίζοντας και την ευαισθησία σας σε τέτοιου είδους ζητήματα, σας παρακαλούμε, λοιπόν, όπως μεριμνήσετε για την διενέργεια ελέγχου των προαναφερθέντων προς καταστροφή σκαφών και την αποτίμηση της πολιτιστικής, ναυπηγικής και ιστορικής αξίας τους. Έπειτα από τη σχετική αξιολόγηση, θα ήταν σκόπιμο και πολύ σημαντικό για εμάς, όσα κριθούν κατάλληλα να διατεθούν προς έκθεση στο Μουσείο μας. Παράλληλα θα ήταν ουσιαστικής σημασίας και η δημοσίευση σχετικής πρόσκλησης για την τουριστική αξιοποίησή τους από επιχειρηματικούς και τουριστικούς φορείς των νησιωτικών περιοχών της χώρας.
Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία αλλά και για την υποστήριξη της πρωτοβουλίας που είμαστε βέβαιοι ότι θα πάρετε. Η φιλοξενία σκαφών στο Μουσείο μας, αλλά και η πιθανότητα δημιουργίας ενός “πάρκου” παραδοσιακών σκαφών που συνθέτουν ένα μέρος της ελληνικής ιστορίας της θάλασσας, είναι μέσα στις προθέσεις, αλλά και τις προτεραιότητές μας.
Ο Δήμαρχος Σάμου
Μιχάλης Α. Αγγελόπουλος
Σημείωση:
Ακολουθεί το σχετικό άρθρο της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ».
Πλώρη για την καταστροφή
Ακόμη 763 χειροποίητα τρεχαντήρια, περάματα, βαρκαλάδες και καραβόσκαρα οδηγούνται στη φαγάνα της μπουλντόζας n SOS από τον Σύνδεσμο Παραδοσιακών Σκαφών για την πολιτιστική κληρονομιά που χάνεται
Ελένη Ευαγγελοδήμου | ΤΑ ΝΕΑ: 20/02/2018 |
Ο «Γιαννάκης» και ο «Κυριάκος», το γαλάζιο «Λενάκι», η «Μαρίδα» με τα κατακόκκινα πανιά, ο ολόλευκος «Αγιος Ισίδωρος» και η «Παναγιά Τήνου» (του 1953), όλα τους γέρικα σκαριά, συνεχίζουν (άγνωστο για πόσο ακόμα) τα θαλασσινά ταξίδια τους, την ώρα που εκατοντάδες άλλοι συνομήλικοι ή και μικρότεροι «άρχοντες» του πελάγους λιώνουν στη στεριά, περιμένοντας να τους κάνει κομμάτια η ατσάλινη φαγάνα της μπουλντόζας. «Οχι άλλα διαλυμένα αλιευτικά! Ο αφανισμός τους είναι καταστροφή της παράδοσής μας και της πολιτισμικής κληρονομιάς μας» φωνάζουν εδώ και χρόνια τα 170 μέλη του Ελληνικού Συνδέσμου Παραδοσιακών Σκαφών, που παλεύουν να κρατήσουν ζωντανές τις μνήμες διασώζοντας τα εναπομείναντα γνήσια ελληνικά σκαριά, όπως τρεχαντήρια, περάματα, βαρκαλάδες και καραβόσκαρα.
Όμως η (γενναία) επιδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση της κατάθεσης της άδειας αλιείας με παράλληλη καταστροφή των ψαράδικων προκειμένου για να μπει ένα τέλος στην υπεραλίευση παραμένει σε ισχύ και η λίστα των «μελλοθάνατων» ελληνικών καϊκιών μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο. Την ίδια στιγμή, τα τουρκικά καρνάγια δουλεύουν πυρετωδώς, κατασκευάζοντας πιστά αντίγραφα!
Για άλλα «763 σκαριά καταδικασμένα σε άδικο θάνατο» κάνει λόγο ο Σύνδεσμος Παραδοσιακών Σκαφών, τονίζοντας ότι διατίθενται 46.000.000 ευρώ για την καταστροφή αντί για τη διατήρηση της ναυτικής κληρονομιάς της χώρας. «Βγήκε λοιπόν ο νέος κατάλογος με τα 763 σκαριά και δεν νοιάστηκε κανείς να κάνει έναν έλεγχο προκειμένου να διαπιστωθεί η πολιτιστική αξία του κάθε σκάφους, που είναι προγραμματισμένο να καταστραφεί σύντομα από το κράτος. Κι όμως, το 80% των ψαροκάικων της συγκεκριμένης λίστας είναι παραδοσιακά, χειροποίητα και ξύλινα», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου υποναύαρχος Λιμενικού Σώματος (ε.α.), Νικόλαος Καβαλλιέρος.
Ο ίδιος μιλά και για τα τουρκικά σκαριά – αντίγραφα των ελληνικών, τα οποία, όπως τονίζει, κατακλύζουν πλέον τις θάλασσες: «Πήραν τα σχέδιά μας και έχουν στήσει μια ολόκληρη βιομηχανία γύρω από αυτό. Έχουν επενδύσει με αυτόν τον τρόπο στον τουρισμό. Βλέπεις πλέον όλη την Ευρώπη να παραγγέλνει από την Τουρκία, γιατί εκεί οι επιδοτήσεις φαίνεται πως δίνονται προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ εμείς συνεχίζουμε την καταστροφή και κλείνουμε τα καρνάγια, το ένα μετά το άλλο. Το αποτέλεσμα; Χάνουμε το επάγγελμα του αλιέα, χάνουμε και τους καραβομαραγκούς. Ολλανδία και Βέλγιο έχουν δημιουργήσει πλωτά μουσεία και στην Ελλάδα δεν ασχολείται κανείς επειδή δεν υπάρχει πολιτιστική ευαισθησία».
Διέξοδος η αλλαγή χρήσης
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Παραδοσιακών Σκαφών κάνει λόγο για «έγκλημα και απαράδεκτη ερμηνεία» της ευρωπαϊκής οδηγίας, εξηγώντας ότι στην πραγματικότητα υπάρχει παράθυρο για να μη χάνονται ούτε οι επιδοτήσεις προς τους ψαράδες ούτε τα σκαριά τους: «Με την παράδοση της αλιευτικής άδειας προς επιχορήγηση, με βαρβαρότητα τεμαχίζεται το αντίστοιχο σκάφος. Εμείς το λέμε και το ξαναλέμε: πρέπει να αλλάζουμε τη χρήση των καϊκιών. Για παράδειγμα, να αξιοποιούνται τουριστικά, να γίνονται ιδιωτικά ή επαγγελματικά σκάφη αναψυχής και να εκποιούνται μέσω του ΟΔΔΥ προς κάθε ενδιαφερόμενο λάτρη της χειροποίητης ναυπηγικής τέχνης. Υπάρχει διέξοδος. Δυστυχώς όμως τις αμέσως επόμενες ημέρες αρχίζει η νέα καταστροφή και όταν ολοκληρωθεί αυτή η απόσυρση, η πολιτιστική μας κληρονομιά θα θρηνεί συνολικά 13.785 αλιευτικά ξύλινα σκάφη στις χωματερές».
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου, εκτός από την πρόσφατη έγκριση της καταστροφής 763 σκαφών, εκκρεμούν άλλες 522 αιτήσεις: «Απαιτούμε επιτέλους την έμπρακτη πολιτιστική ευαισθησία της ελληνικής κυβέρνησης. Οι προφορικές διαβεβαιώσεις του πολιτικού κόσμου ότι “κάτι καλό” θα γίνει για τη μη συνέχιση της καταστροφής των ξύλινων αλιευτικών σκαφών ήταν απλά μια εξαγγελία για τη συσκότιση της υπόθεσης».
Αριστουργήµατα ναυπηγικής
Τη δημιουργία πλωτών μουσείων παραδοσιακών σκαφών και τη συνέχιση της λειτουργίας των τελευταίων καρνάγιων διεκδικεί μεταξύ άλλων ο Ελληνικός Σύνδεσμος Παραδοσιακών Σκαφών, ο οποίος ιδρύθηκε στο Πέραμα Αττικής τον Νοέμβριο του 1999 από 25 λάτρεις της ελληνικής τεχνικής κατασκευής σκαριών. Τα τελευταία πέντε χρόνια ο Σύνδεσμος διοργανώνει το «Σαλόνι Παραδοσιακών Σκαφών», που προσελκύει πλήθος κόσμου, ο οποίος ενδιαφέρεται να δει από κοντά αριστουργήματα της ναυπηγικής. Στην τελευταία διοργάνωση, πριν από τρεις μήνες στον Πόρο, τα βλέμματα κέντρισαν μεταξύ άλλων η «Φανερωμένη» του 1945 από ναυπηγείο της Σκιάθου, η «Παναγιά Τήνου» του 1953, η «Αγία Σοφία» του 1967 και η «Αφροδίτη» του 1970 από το Πέραμα.
Επιπλέον, ένας από τους σκοπούς του Συνδέσμου, σύμφωνα με τα μέλη του, είναι η οργάνωση αγώνων ιστιοπλοΐας και η υποστήριξη συμμετοχής παραδοσιακών σκαφών σε ρεγκάτες που διοργανώνουν άλλοι όμιλοι: «Στους αγώνες αυτούς σκοπός είναι να επιδείξουμε όλους τους τύπους των σκαριών που κατασκευάστηκαν για τις ελληνικές θάλασσες, αλλά και να δώσουμε τη δυνατότητα σε όσους αγαπούν την θάλασσα να συμμετάσχουν και να εκπαιδευτούν στις παραδοσιακές αρματωσιές σκαφών καθώς και στον τρόπο που αυτά ταξιδεύουν. Το σημαντικότερο είναι οι νέοι ιστιοπλόοι να μάθουν και να αγαπήσουν τις μοναδικές τεχνικές των προγόνων μας».
