Πέρασαν τρία (3) ολόκληρα χρόνια από την δημοσίευση στο «Σαμιακόν Βήμα» σχετικού μου άρθρου (Αύγουστος 2017) και καμιά μα καμιά πρωτοβουλία δεν αναλήφθηκε από αρμόδιους και πολίτες (επαγγελματίες ή μη) για το σημαντικό αυτό θέμα.
Η πανδημία του κορωναϊού ανέδειξε περίτρανα, εκτός των άλλων, την αδήριτη και επιτακτική ανάγκη αλλαγής του προτύπου ανάπτυξης στη χώρα μας και την στήριξη του πρωτογενή τομέα της οικονομίας με κάθε πρόσφορο και παραγωγικό τρόπο.
Η λειτουργία εγκεκριμένου από τις αρμόδιες κρατικές αρχές σφαγείου σε ένα νησί μέσου μεγέθους όπως η Σάμος αλλά και σε μικρότερα όπως οι Φούρνοι και η Ικαρία με προβλήματα ερημοποίησης από την αποίμενη κτηνοτροφία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ορθή ανάπτυξη της Κτηνοτροφίας με την στήριξη Εθνικών ή και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων στα πλαίσια της πλήρους κάλυψης των εθνικών μας αναγκών αλλά και των εξαγωγών με ποιοτικά κρέατα και τα προϊόντα τους, τυποποιημένα ή μη.
Το σφαγείο αποτελεί πρωταρχικά υποχρέωση προς την κοινωνία ώστε να εξασφαλίζεται η δημόσια υγεία. Η δημόσια υγεία είναι κοινωνικό αγαθό και επομένως το κράτος έχει την υποχρέωση να την διασφαλίζει με τον προσφορότερο τρόπο σε κάθε πολίτη. Στην περίπτωση του σφαγείου, οι υγειονομικές δομές και δράσεις λειτουργούν παράλληλα και ως στήριξη σοβαρών παραγωγικών επενδύσεων εθνικού χαρακτήρα όπως είναι η Κτηνοτροφία και γενικότερα ο Πρωτογενής Τομέας.
Σήμερα ο νόμος προβλέπει ότι την δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας σφαγείων έχουν τόσο οι Δήμοι (Δημοτικά σφαγεία) όσο και οι ιδιώτες (Ιδιωτικά σφαγεία).
Το κόστος ενός σφαγείου επιμερίζεται σε κόστος μελέτης, κόστος κατασκευής και εξοπλισμού, κόστος λειτουργίας και κόστος εκσυγχρονισμού.
Το κόστος κατασκευής και εξοπλισμού εξαρτάται από τον τύπο και το μέγεθος και μπορεί να καλυφθεί από εθνικούς πόρους (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) ή από Ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ή από ίδια κεφάλαια ιδιωτών με ή χωρίς επιδοτήσεις.
Το ίδιο ισχύει και για το κόστος των απαραίτητων μελετών.
Το κόστος λειτουργίας μπορεί να καλυφθεί από τα έσοδα σφαγής με ή χωρίς την οικονομική στήριξη από τον οικείο Δήμο (Δημοτικά σφαγεία) και με ή χωρίς κρατική επιχορήγηση από εθνικούς πόρους, ανάλογα με την βιωσιμότητα του σφαγείου και για λόγους δημόσιου συμφέροντος.
Όσον αφορά τα ιδιωτικά σφαγεία αυτά λειτουργούν μόνο εάν είναι βιώσιμα και κερδοφόρα.
Υπάρχει επίσης και το κόστος εκσυγχρονισμού που καλύπτεται κατά περίπτωση από εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα. Η διάθεση των κρεάτων μπορεί να γίνεται από τους ίδιους τους παραγωγούς κατά μόνας ή σε συλλογική βάση σε καταστήματά τους λιανικής, σε συνεργασία ή όχι με ιδιώτες, στην τοπική αγορά ή εκτός νομού, ανάλογα με τις προθέσεις και αποφάσεις τους και σύμφωνα πάντοτε με τα όσα ο νόμος ορίζει.
Για τον καθορισμό του αριθμού και του τύπου των εγκεκριμένων σφαγείων σε ένα νησί λαμβάνονται υπόψη η μορφολογία του εδάφους, το ζωικό κεφάλαιο σήμερα και προοπτικά, τα κόστη μελέτης, κατασκευής, εξοπλισμού και λειτουργίας καθώς και το επίπεδο στελέχωσης των δημόσιων κτηνιατρικών υπηρεσιών που κατά τον νόμο ελέγχουν τη λειτουργία τους.
Σήμερα στα νησιά μας δεν λειτουργεί κανένα σφαγείο και οι σφαγές ή γίνονται παράνομα ή με μεταφορά των ζώων εκτός νομού.
Και οι δυο αυτοί τρόποι οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην απομείωση της Κτηνοτροφίας ενώ οι επιτόπιες παράνομες σφαγές εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία διότι αφενός τα σφάγια δεν ελέγχονται από τους κτηνιάτρους και αφετέρου η ανεξέλεγκτη διασπορά των ζωικών υποπροϊόντων στην ύπαιθρο εκθρέφει αγέλες τσακαλιών, αδέσποτων σκυλιών και άλλων σαρκοβόρων με συνέπεια αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης ζωο ή και ανθρωπονόσων όπως είναι η εχινοκοκκίαση, η τριχίνωση και άλλες.
Σοβαρό κίνδυνο αποτελούν επίσης και οι Σπογγώδεις Εγκεφαλοπάθειες, για τις οποίες λαμβάνονται αυστηρά μέτρα στα σφαγεία και επιβάλλεται η καύση των ζωικών υποπροϊόντων σε ειδικούς καυστήρες.
Σοβαρότατο ζήτημα είναι και η «προστασία των ζώων κατά τη σφαγή» που εκτός από νομική, αποτελεί και ηθική υποχρέωση του ανθρώπου προς τα ζώα.
Η ζωοφιλία δεν εξαντλείται στους σκύλους, στις γάτες και στα άλλα ζώα συντροφιάς.
Η σφαγή, δηλαδή ο θάνατος από αιμορραγία είναι θάνατος βασανιστικός και η ελάχιστη υποχρέωση μας είναι να γίνεται υπό αναισθησία. Η «προστασία των ζώων κατά τη σφαγή» αποτελεί, μαζί με την προστασία της Δημόσιας Υγείας, σοβαρότατο καθήκον του κτηνιάτρου που βρίσκεται στο σφαγείο.
Για τους λόγους αυτούς είναι επιτακτική ανάγκη να λειτουργήσουν εγκεκριμένα σφαγεία στο νομό μας και μάλιστα το συντομότερο δυνατόν.
Αυτό μπορεί να γίνει ή από τους Δήμους ή από ιδιώτες, κτηνοτρόφους ή μη, σε συνεργασία μεταξύ τους ή και με τις Δημοτικές Αρχές.
Φυσικά και η Περιφερειακή Αρχή μπορεί και πρέπει να συνδράμει.
Όμως εκτός από την ύπαρξη των υποδομών τα σφαγεία πρέπει και να λειτουργήσουν.
Το κόστος λειτουργίας τους μπορεί να προβλεφθεί και σε περίπτωση που οι Δήμοι ή το οποιοδήποτε συλλογικό – συνεταιριστικό σχήμα διαχείρισής τους αδυνατούν να το εξασφαλίσουν, το Κράτος έχει την υποχρέωση, πάση δυνάμει και όσο χρονικό διάστημα απαιτείται, να το αναλάβει είτε ως λειτουργικά έξοδα της αρχικής πενταετίας είτε και ως υποστήριξη οσάκις και όσο υπάρχει τεκμηριωμένη ανάγκη.
Αναφερόμαστε στο ελάχιστο απαραίτητο ειδικευμένο ή μη προσωπικό που απαιτεί, βάσει των διεθνών προδιαγραφών, η άρτια λειτουργία των σφαγείων.
Εξυπακούεται βέβαια ότι από την έναρξη λειτουργίας των σφαγείων, Δημοτικών, Συνεταιριστικών ή ιδιωτικών, καμία σφαγή δεν θα γίνεται έξω από αυτά με αυστηρές ποινές για τους παραβάτες.
Ο νόμος πρέπει να εφαρμοστεί αμείλικτα γιατί είναι νόμος που αφορά την δημόσια υγεία και το μέλλον της κτηνοτροφίας των νησιών μας αλλά και διότι αυτό επιτάσσει και η εμπειρία μας αφού το παλιό σφαγείο στη Σάμο έκλεισε γιατί δεν το στήριξαν όπως και όσο όφειλαν οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι και γιατί οι αρμόδιες πολιτικές και διοικητικές αρχές τοπικά και κεντρικά δεν μπόρεσαν διαχρονικά ή δεν θέλησαν να πείσουν για τη λογική του νόμου και την αναγκαιότητα της αυστηρής τήρησής του.
Οι Δήμοι του νομού σε συνεργασία με την Αντιπεριφέρεια που με την Κτηνιατρική της Υπηρεσία είναι υπεύθυνη για τον υγειονομικό έλεγχο των ζώων και για την άρτια λειτουργία των σφαγείων, δημοτικών ή ιδιωτικών, πρέπει, το συντομότερο δυνατόν, να θέσουν το θέμα αυτό στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων όχι για ακαδημαϊκή προσέγγιση, όπως γίνεται μέχρι τώρα, αλλά για άμεση λήψη αποφάσεων.
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναγνωρίζει ως μέγα πρόβλημα την μη ύπαρξη σφαγείων στο Νομό Σάμου και πιστεύω ότι θα συνδράμει σε οποιαδήποτε προσπάθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων για δημιουργία σφαγείων. Όμως, ουδέποτε κατατέθηκε πρόταση στο Υπουργείο από τη Σάμο μετά το κλείσιμο του παλιού σφαγείου, δηλαδή εδώ και δέκα περίπου χρόνια ενώ η προσπάθεια που έγινε από την Ικαρία για τη δημιουργία σφαγείου δεν τελεσφόρησε.
Οι διαδικασίες ίδρυσης σφαγείου χρειάζονται καιρό και τα ενδεχόμενα προσφυγών και ενστάσεων στα διάφορα στάδια υλοποίησης τις καθιστούν περισσότερο χρονοβόρες.
Αρχικά απαιτείται χωροθέτηση, προέγκριση και έγκριση της χωροθέτησης, προμελέτη και μελέτη περιβαλλοντικών όρων και επιπτώσεων και στη συνέχεια μελέτη κατασκευής των εγκαταστάσεων και αδειοδότησή τους.
Σε όλα αυτά εμπλέκονται τοπικοί και υπερτοπικοί κρατικοί φορείς και πολλά Υπουργεία. Η διαδικασία αυτή απαιτεί τουλάχιστο διετία, αν βέβαια δεν υπάρξουν εμπλοκές, προσφυγές και ενστάσεις.
Στο τέλος της διετίας θα είμαστε έτοιμοι να υποβάλλουμε τον φάκελο – πρόταση για την ίδρυση σφαγείων στα νησιά μας και διεκδικώντας και εξασφαλίζοντας χρηματοδότηση από Εθνικούς ή Ευρωπαϊκούς πόρους θα φτάσουμε στο στάδιο κατασκευής.
Ο χρόνος κατασκευής σφαγείου έχει πλέον αισθητά μειωθεί, λόγω της χρήσης των βιομηχανικού τύπου κτηρίων.
Η Κτηνοτροφία στον τόπο μας φθίνει σταθερά και τα τελευταία χρόνια δεν υπήρξε καμία σημαντική επένδυση στον Κτηνοτροφικό τομέα. Η έλλειψη σφαγείων είναι σίγουρα ένας από τους βασικούς λόγους που αποθαρρύνει όποιον θα ήθελε να ασχοληθεί σοβαρά με την Κτηνοτροφία και να επενδύσει σε μια σύγχρονη εγκατάσταση με σκοπό την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων. Από την άλλη, δυστυχώς, οι «παλαιολιθικές» αντιλήψεις καλά κρατούν.
Γι’ αυτούς τους λόγους επιβάλλεται να ληφθούν άμεσα αποφάσεις για την υπόθεση των σφαγείων στο νομό μας.
Δεν είναι δυνατόν, μικρά νησιά όπως η Κάσος, η Νίσυρος, η Τζια και όλα σχεδόν τα Κυκλαδονήσια να διαθέτουν εγκεκριμένα σφαγεία εν λειτουργία και στα νησιά μας να μην υπάρχει κανένα.
Για την διάσωση και ανάπτυξη της Κτηνοτροφίας μας πολίτες και φορείς του τόπου πρέπει να απαιτήσουμε συλλογικά, από την Αυτοδιοίκηση και την Πολιτεία να δεσμευτούν ότι θα στηρίξουν και θα προχωρήσουν το συντομότερο δυνατόν την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου ειδικού προγράμματος τοπικής αγροκτηνοτροφικής ανάπτυξης με προοπτική βιωσιμότητας και αειφορίας που θα περιλαμβάνει μέτρα ενίσχυσης του πρωτογενή τομέα στα οποία θα εμπεριέχεται και η ίδρυση και λειτουργία σφαγείων στο νομό μας με τον συντομότερο και προσφορότερο τρόπο.
Μανώλης Νικ. Κάρλας
Περιφερειακός Σύμβουλος
