Μ’ αυτόν ακριβώς τον τίτλο η ιστοσελίδα CGTN.COM (China Global Television Network) και η δημοσιογράφος Φιλιώ Κοντραφούρη κάνουν το ρεπορτάζ για το ΚΥΤ στη Σάμο, που όπως θα διαβάσετε παρακάτω περιγράφεται η κατάσταση που επικρατεί καθημερινά μέσα σ’΄αυτό, από την πλευρά των προσφύγων και μεταναστών. Αναλυτικά το ρεπορτάζ:
Βρίσκεται κάτω από τον φωτεινό ήλιο του Αιγαίου. Κι όμως είναι ένα σκοτεινό μέρος που ξεχειλίζει από ανθρώπους που ζουν μέσα στη βρώμα, τις ασθένειες και πάνω απ’ όλα την απελπισία. Ο προσφυγικός καταυλισμός στο μικρό νησί της Σάμου, που η μέγιστη χωρητικότητά του είναι τα 700 άτομα, φιλοξενεί σήμερα περίπου 4.000 άτομα τα οποία αιτούνται άσυλο. Το συγκεκριμένο μέρος είναι μια πρώην στρατιωτική εγκατάσταση (πεδίο βολής για εμάς) χτισμένο σε λόφο με θέα στο Βαθύ, την πρωτεύουσα της Σάμου (πληθυσμός 6.000 άτομα), το δε στρατόπεδο έχει φτάσει σε σημείο θραύσης με σκηνές και αυτοσχέδιες σκηνές που φτάνουν ακόμα και μέσα στο δάσος.
Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι άνδρες ζουν μέσα σε άθλιες συνθήκες, χωρίς τρεχούμενο νερό, ανάμεσα σε τρόφιμα που σαπίζουν, στοίβες κενών πλαστικών μπουκαλιών, ζουν μαζί με τρωκτικά ακόμα και φίδια. Οι μέρες περνούν και οι ώρες ξοδεύονται στο τίποτα, στα κινητά τους τηλέφωνα, στην ουρά για ώρες ώστε να πάρουν τα καθημερινά γεύματα που μοιράζονται από το Στρατό στο ΚΥΤ. Αγώνας καθημερινός για πολλά. Αυτοί που έρχονται παραλαμβάνουν ένα μαξιλάρι και έναν υπνόσακο. Εάν υπάρχει χώρος, θα μείνουν σε κάποια σκηνή. Αν όχι θα πρέπει να φτιάξουν ένα κατάλυμα για να εγκατασταθούν.
«Υποφέρουμε εδώ, υποφέρουμε!» λέει ένας άνθρωπος από τη Γουϊνέα στα Γαλλικά. Μια γυναίκα από το Ιράκ έρχεται με δάκρυα που ρέουν στα μάγουλά της, με τα χέρια της να σφίγγουν ένα μικρό πακέτο ιατρικών αρχείων γραμμένο στα Ελληνικά. Ο μεγαλύτερος γιός της πυροβολήθηκε στο Ιράκ κι ενώ κοιμάται τη νύχτα, παρουσιάζει συμπτώματα σοβαρού ψυχολογικού τραύματος. Πρέπει να δει έναν παιδοψυχίατρο, αλλά στη Σάμο δεν υπάρχει κανένας.
Ένας άλλος άνθρωπος από το Κονγκό είναι θυμωμένος επειδή η έγκυος αδελφή του εκδιώχθηκε από το τοπικό νοσοκομείο και τώρα κοιμάται πάνω σ’ ένα βρώμικο στρώμα, με κουβέρτες δεμένες πάνω σε στύλους για να προστατευθεί από τον ήλιο. Ένα άλλο ερώτημα που θέτει, γιατί οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν να τους πάρουν.
Σχεδόν όλοι εδώ έχουν υποβάλει αίτηση για άσυλο. Είναι το μοναδικό που θέλουν να κάνουν στην Ελλάδα. Όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Τουρκία τον Μάρτιο του 2016, υπέγραψαν συμφωνία για να περιορίσουν τις ροές των αιτούντων άσυλο που εισέρχονται σε ευρωπαϊκές χώρες, όσοι φτάνουν στα Ελληνικά νησιά από την Τουρκία πρέπει να παραμείνουν σε αυτά και να περιμένουν να τους δοθεί άσυλο και μετά να τους επιτραπεί να κινηθούν στην ηπειρωτική χώρα. Εάν δεν υποβάλλουν αίτηση ασύλου ή για κάποιους λόγους απορριφθεί η αίτησή τους, στο πλαίσιο της συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, πρέπει να επιστρέψουν στην Τουρκία. Αυτή όμως η διαδικασία είναι μακρά και βασανιστική.
Η Υπηρεσία Προσφύγων του ΟΗΕ (UNHCR) στη Σάμο δεν έχει επιχειρησιακό ρόλο στην περιοχή από πέρσι, όταν η κυβέρνηση ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο του καταυλισμού. Παρακολουθεί τη διαδικασία χορήγησης ασύλου, βοηθά με τις μεταφορές της ηπειρωτικής χώρας, φιλοξενεί ευάλωτους αιτούντες άσυλο και παρέχει κάποια βοήθεια σε χρήμα.
Η Πιπίνα Κατσάρη, αξιωματικός προστασίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, αναφέρει ότι η σημερινή κατάσταση είναι τρομερή “Το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς τους κατοίκους έχουν διαμείνει σε αυτό το ΚΥΤ για πάνω από έξι μήνες, έχει επιδεινώσει την κατάσταση, ακόμη και για εκείνους που δεν είχαν κάποιο πρόβλημα, ιατρικό ή ψυχολογικό, τελικά οι επιδεινούμενες συνθήκες διαβίωσης έχουν επιδεινώσει την ψυχική τους υγεία και φυσική υγεία.”
Σε αντίθεση με το διαβόητο στρατόπεδο στη Μόρια Λέσβου, που είναι συνεχώς στο προσκήνιο, η τραγωδία της Σάμου, είναι ότι δεν υπάρχουν δημοσιογράφοι ή οργανώσεις βοήθειας που να περιπλανιούνται στο νησί. Μόνο μερικές ΜΚΟ λειτουργούν εδώ με ένα μικρό, υπερχειλισμένο προσωπικό. Παρέχουν υπηρεσίες όπως νομική βοήθεια και βοήθεια για τη φροντίδα των ασυνόδευτων παιδιών. Ωστόσο, οι οργανώσεις που παρέχουν ιατρική και ψυχολογική στήριξη στους κατοίκους των καταυλισμών έχουν αποσυρθεί.
Ο Μάνος Λογοθέτης, ιατρός συντονιστής του Ελληνικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), είναι ο μόνος γιατρός στο στρατόπεδο. Υποστηρίζεται από εννέα νοσηλευτές, μία μαία, τρεις κοινωνικούς λειτουργούς, έναν επισκέπτη υγείας και δύο ψυχολόγους, μια ομάδα που πρέπει να φροντίζει για ένα μεγάλο πληθυσμό που μαστίζεται από ιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα. Λέει ότι η κατάσταση είναι απαράδεκτη για όλους, για όσους ζουν στο στρατόπεδο, για όσους εργάζονται εκεί και για τους ντόπιους.
“Αυτό που με τρομάζει περισσότερο είναι ότι έρχεται ο χειμώνας”, λέει ο Μάνος Λογοθέτης, προσθέτοντας ότι υπάρχουν 300 κυοφορούσες στο στρατόπεδο. “Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι ένα νεογέννητο θα εκτεθεί σε μια σκηνή, στους 10 βαθμούς, υπάρχουν πάρα πολλά προβλήματα που προσπαθούμε να λύσουμε, κάποιος με καρδιακή κατάσταση πρέπει να περπατήσει στο βουνό για να φάει. Με ένα καρδιακό πρόβλημα είναι σαν να περνά μια «δοκιμασία άσκησης» κάθε μέρα για να φάει. Αν η «δοκιμασία άσκησης» δεν πάει καλά και πάθει καρδιακή προσβολή, θα τον χάσω».
Tο τοπικό νοσοκομείο έχει επίσης υπερφορτωθεί από τη μαζική παρουσία αιτούντων άσυλο. Χωρίς ειδική φροντίδα, η οποία απαιτείται από πολλούς αιτούντες άσυλο που φτάνουν στη Σάμο και είναι διαθέσιμο μόνο στην Αθήνα, την πρωτεύουσα της Ελλάδας. Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας έχει σχετική διάταξη. Είναι μία από τις λεγόμενες “ευάλωτες ομάδες” που δικαιούνται ταχύτερη μεταφορά. Αφού εξεταστούν και διαγνωστούν με μια κατάσταση που δεν μπορεί να γίνει θεραπεία στο νησί, αυτοί οι αιτούντες άσυλο μπορούν να μεταφερθούν στην ηπειρωτική χώρα. Αλλά δεν υπάρχουν καταλύματα κι εκεί. Οι κατασκηνώσεις στην ηπειρωτική χώρα είναι επίσης ασφυκτικά γεμάτες. Έτσι ακόμα κι αυτοί παραμένουν εγκλωβισμένοι στο νησί.
Ταυτόχρονα, τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι για το άσυλο που εργάζονται στο στρατόπεδο δεν αρκούν για να συμβαδίσουν με τον μεγάλο αριθμό των αιτήσεων. Στη συνέχεια, πολύ λίγοι άνθρωποι επιστρέφουν στην Τουρκία. Και αυτές οι επιστροφές κρίθηκαν απαραίτητες για τη συμφωνία της ΕΕ-Τουρκίας. Οι αφίξεις έχουν ξεπεράσει τις μεταφορές στην ηπειρωτική χώρα. Και έτσι η κατάσταση στα νησιά της πρώτης γραμμής, όπως η Σάμος, έχει καταστεί μη βιώσιμη. Μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, ο αριθμός των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα σχεδόν διπλασιάστηκε. Έχουν ξεπεράσει τους 63.000.
Λιγότερο από ένα χρόνο μετά την προσφυγική κρίση το 2015 που άρχισε να κλονίζεται η Ευρώπη, άρχισαν οι ευρωπαϊκές χώρες να κλείνουν τα σύνορά τους λέγοντας ότι δεν μπορούσαν πλέον να χειριστούν μια τέτοια μαζική εισροή. Αλλά στην Ελλάδα, είναι θέμα γεωγραφίας. Το στενότερο σημείο που χωρίζει τη Σάμο από την Τουρκία είναι μόνο 1.6 χιλιόμετρα. Οι αφίξεις έχουν μειωθεί κατά πολύ σε σύγκριση με το 2015. Ωστόσο, για όσους αναζητούν ασφάλεια και καλύτερη ζωή στην Ευρώπη, η Ελλάδα είναι και θα είναι πάντα ένα φυσικό σημείο εισόδου στην ήπειρο. Μόνο αυτό τώρα, για τους περισσότερους από αυτούς, το ταξίδι τελειώνει σε μικρά νησιά του Αιγαίου όπως η Σάμος. «Σε περίπτωση αποτυχίας της Ευρώπης, καλούνται τώρα 4-5 Ελληνικά νησιά που δεν είχαν υποδομή για να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κατάσταση, να συνεχίσουν», λέει ο Δρ Λογοθέτης, «δεν μπορούν να κρατήσουν. Η Ευρώπη έχει φθαρεί. Πως μπορεί να κρατήσει η Σάμος; “
