Μια πολύ όμορφη κι ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο βράδυ (09/12) στο πνευματικό κέντρο της Ιεράς Μητρόπολης Σάμου στο Καρλόβασι με θέμα «Η προσφορά της τοπικής Εκκλησίας στη Σαμιακή κοινωνία». Η προσφορά της τοπικής μας Εκκλησίας σε πολλά και ποικίλα ζητήματα και επίπεδα, πνευματικά, εκπαιδευτικά και υλικά ακόμη, αποτελεί μια αναμφισβήτητη πραγματικότητα, η οποία καταδεικνύει τη σπουδαιότητα του εκκλησιαστικού έργου στο νησί μας, διαχρονικά.
Την προσφορά αυτή τιμά το «Κέντρο Εκκλησιαστικών, Ιστορικών και Πολιτισμικών Μελετών» της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών με την διοργάνωση της παρούσας επιστημονικής ημερίδας, στην οποία την πρώτη μέρα (Σάββατο 09/12) παρουσιάστηκαν τα πορίσματα της έρευνας για την προσφορά της Εκκλησίας στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην άμυνα, στους εμπερίστατους συνανθρώπους μας και σε κάθε είδους κοινωφελή προσπάθεια. Μια προσφορά που αποτελεί βασικό παράγοντα κοινωνικής συνοχής και ενότητας, και η οποία φανερώνει την ουσιαστική και καθοριστική συμβολή της Ιεράς Μητροπόλεως Σάμου και Ικαρίας στην βελτίωση της καθημερινότητας αλλά και της πολιτισμικής και εθνικής ταυτότητας των κατοίκων των νησιών της Ιεράς Μητρόπολης Σάμου – Ικαρίας και Κορσεών.
Η επιστημονική ημερίδα θα παρουσιαστεί και την Κυριακή στο πνευματικό κέντρο της Ι.Μ. Σάμου και Ικαρίας στο Βαθύ σάμου (10/12) στις 18:00.
Το καλωσόρισμα έκανε ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Μανώλης Βαρβούνης, ο οποίος είναι και ο διευθυντής του ΚΕΠΙΜ της Ι.Μ. Σάμου και Ικαρίας.
Πολύ καλά ενημερωμένοι οι ομιλητές όπου με το μεστό και περιεκτικό τους λόγο δεν άφηναν να προκληθεί η παραμικρή αμφιβολία και απορία.
Στην αρχή της πρώτης συνεδρίας μίλησε ο π. Σωτήριος Κοσμόπουλος Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητρόπολης Σάμου και Ικαρίας και αναφέρθηκε στο φιλανθρωπικό έργο αυτής. «Το κράτος και οι πολίτες ζητούν πολλά από την Εκκλησία. Εκτιμάται όταν παρέχει διάφορα υλικά αλλά δεν είναι αυτή η αποστολή της. Η Εκκλησία δίνει πρώτα τον ουράνιο άρτο και μετά όλα τα άλλα. Η Εκκλησία βοηθά όλους έστω κι αν εκφράζονται από άλλες θρησκείες. Όταν ο άνθρωπος έχει ανάγκη, ανάγκη έχει ο Χριστός. Ο Χριστός είναι ο μόνος ελεήμων και φιλάνθρωπος». Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο π. Σωτήριος Κοσμόπουλος αναφέρθηκε σε όλα αυτά που η Εκκλησία συντηρεί (γηροκομεία, πνευματικά κέντρα, κοινωνικό παντοπωλείο, ιματιοθήκη, φαρμακείο, ιατρείο, φροντιστήριο και πάρα πολλά άλλα, φροντίδα για Χριστιανούς αλλά και για Χριστιανούς άλλων χωρών (Ιράν – Συρία). Στο τέλος της ομιλίας του π. Σωτήριου Κοσμόπουλου χρησιμοποιήθηκε ένα απόσπασμα από ομιλία του Βασιλείου του Μεγάλου: «Αν όμως θαυμάζεις και καμαρώνεις για τα χρήματα, επειδή λαμβάνεις τιμές απ’ αυτά, σκέψου πόσο μεγαλύτερη δόξα σου επιφέρει το να ονομάζεσαι πατέρας μύριων παιδιών, παρά να έχεις στο βαλάντιό σου μύριους στατήρες. Τα χρήματα βέβαια, και χωρίς να το θέλεις, θα τα αφήσεις εδώ, σ’ αυτή τη γη, την υπόληψη όμως για τα καλά σου έργα, θα την αποκομίσεις στον Δεσπότη, όταν ολόκληρος λαός θα σταθεί μπροστά στον κοινό Κριτή και θα σε ονομάσει τροφέα του, ευεργέτη και φιλάνθρωπο».
Ο Δρ.φ Μαν. Γιανούτσος στη συνέχεια αναφέρθηκε στους πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής και στον ρόλο που έπαιξε η Εκκλησία της Σάμου για να γιατρέψει την απέραντο πόνο αυτών των ανθρώπων και την έλλειψη βασικών αγαθών για τη διαβίωσή τους.
«Τον Αύγουστο του 1922 υπήρξε μετακίνηση προσφύγων από τα Μικρασιατικά παράλια στη Σάμο. Μια τραγωδία με ανείπωτο τίμημα. Η Σάμος ήταν σταθμός ανασύνταξης περίπου 40.000 προσφύγων. Υπήρχε ανεπάρκεια κτηρίων ώστε να φιλοξενηθούν, γυρνούσαν στην πόλη ρακένδυτοι, ενώ υπήρχε έλλειψη συντονισμού Υπηρεσιών. Η επίσημη πολιτεία δεν έκανε καμία ενέργεια για την υγειονομική περίθαλψη αυτών των ανθρώπων. Γυναίκες – παιδιά και ηλικιωμένοι πλήρωσαν τον άγριο χειμώνα του 1922-1923, ενώ υπήρχε και μεγάλη φιλανθρωπική δραστηριότητα για την ενίσχυση των προσφύγων. Τον Μαϊο του 1928 περίπου 5.970 πρόσφυγες υπήρχαν στη Σάμο. Οι Ιερές Μονές Αγίας Ζώνης και Τιμίου Σταυρού φιλοξενούσαν αγρότες πρόσφυγες, ενώ η τοπική Εκκλησία προσπαθούσε να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για να λυθεί το στεγαστικό ζήτημα».
Ο π. Γεώργιος Αρχοντούλης, Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ι.Μ Σάμου και Ικαρίας αναφέρθηκε στις παραχωρήσεις Σαμιακών μοναστηριακών κτημάτων για κοινωφελείς σκοπούς. « Σήμερα τα πάντα αμφισβητούνται, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ο θεσμικός ρόλος της Εκκλησίας αμφισβητείται. Λένε ότι η Εκκλησία δεν κάνει τίποτα, αλλά σήμερα θ’ αναφέρω ορισμένα στοιχεία προς απάντηση αυτών που λέγονται».
Και κάπου εδώ άρχισε η παρουσίαση των αριθμών που πραγματικά σοκάρουν, με τα χιλιάδες στρέμματα που έχουν δοθεί από την Μοναστηριακή περιουσία και όχι μόνο για κοινωφελείς σκοπούς. Δόθηκαν πχ. 513 στρέμματα για την κατασκευή του αεροδρομίου της Σάμου, γήπεδα, κοινοτικά καταστήματα, πάρκινγκ, ιατρεία και πάρα πολλά άλλα. Το 1952 δόθηκαν τα 4/5 των καλλιεργήσιμων εκτάσεων (141.332 στρέμματα) και τα 2/3 των κτηνοτροφικών εκτάσεων (601.544) στρέμματα με το 1/3 τιμήματος της αξίας στο Δημόσιο. Και το Δημόσιο τα έδωσε με τα 3/3 της αξίας στους φτωχούς ανθρώπους. Επίσης 100άδες στρέμματα έχουν δοθεί εντελώς δωρεάν για διαπλάτυνση δρόμων.
Στην επιστημονική ημερίδα ήταν προγραμματισμένο να μιλήσει ο πολιτικός μηχανικός κ. Ανδρέας Αναγνωστόπουλος πλην όμως λόγω απουσίας του, τη δική του τοποθέτηση διάβασε ο π. Αμφιλόχιος Φλεβάρης, Ηγούμενος της Ι. Μονής Αγίας Ζώνης. Αναφέρθηκε στην υποστήριξη του έργου του Ελληνικού Στρατού και της άμυνας της Σάμου από την τοπική Εκκλησία. Εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα για χώρους στρατοπέδων – φυλακίων και πολυβολείων έχουν δοθεί από την τοπική Εκκλησία. Επίσης μηνιαία οι Ιερείς συνδράμουν ώστε το προσωπικό της Ταξιαρχίας να εκκλησιάζεται στους Ιερούς Ναούς των Μονάδων και να λαμβάνει τη Θεία Κοινωνία και τον Αγιασμό.
Ο Ηγούμενος της Ι.Μ. Αγίας Ζώνης π. Αμφιλόχιος Φλεβάρης στη συνέχεια αναφέρθηκε στην προσφορά της Εκκλησίας στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης στη Σάμο. «Το 1859 αποτέλεσε σταθμό για την εκπαίδευση στη Σάμο, όταν η Εθνοσυνέλευση της νήσου Σάμου αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και παρακαλεί την Κυβέρνηση να στείλει στο νησί δασκάλους. Η Εκκλησία έβαλε και σε αυτό τον τομέα το λιθαράκι της είτε με χρήματα, είτε με παραχώρηση γης, ώστε να κτιστούν σχολεία, όπως στην περίπτωση της Ι.Μ. Ζωοδόχου Πηγής που παραχωρεί γη για να κτιστεί η Μαυρογένειος Σχολή και πολλά άλλα. Δημιουργήθηκαν Εκκλησιαστικές βιβλιοθήκες και καλλιεργήθηκαν οι συνθήκες για την ανάδειξη επιστημών και συγγραμμάτων. Η Εκκλησία στήριξε και στηρίζει τον αγώνα του Έθνους για να δώσει στα πνευματικά της παιδιά τα εφόδια για να νικήσουν τη λήθη και την αμάθεια».
Ο Διευθυντής του Νοσοκομείου Σάμου κ. Μιχάλης Καραβασίλης αναφέρθηκε στην υποστήριξη της Ι. Μ. Σάμου και Ικαρίας στην οργανωμένη υγειονομική περίθαλψη και στις υγειονομικές δομές. «Το 1875 τοποθετείται ο θεμέλιος λίθος για το Νοσοκομείο, ενώ στις 27/7/1877 ημέρα του Αγίου Παντελεήμων γίνονται τα εγκαίνια του Νοσοκομείου. Με την τελική του μορφή πλέον το Νοσοκομείο εγκαινιάζεται στις 10/6/1968 και πολλά χρόνια πριν ο Μητροπολίτης Ειρηναίος ήταν και πρόεδρος του Δ.Σ του Νοσοκομείου. Στο Νοσοκομείο γίνεται η περιφορά του Επιταφίου την Μ. Παρασκευή και μια απέραντη συγκίνηση διακατέχει τους ασθενείς. Μέχρι πριν λίγα χρόνια ο Επιτάφιος ήταν της Ι.Μ. Παναγίας Κότσικα, αλλά ο Ι.Ν. του Νοσοκομείου έχει πλέον δικό του. Κάθε Παρασκευή γίνεται Θεία Λειτουργία – Θεία Κοινωνία και αμέσως μετά ο εφημέριος πραγματοποιεί ομιλία και επισκέψεις στους ασθενείς, κάτι που πράττει και ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ.κ. Ευσέβιος σε τακτά χρονικά διαστήματα. Το 2009 ιδρύθηκε τράπεζα αίματος της Ι.Μ. Σάμου και Ικαρίας. Έχουν συγκεντρωθεί 423 μονάδες αίματος, ενώ 258 μονάδες αίματος έχουν δοθεί σε ασθενείς. Τέλος αξίζει ν’ αναφέρουμε το σημαντικό έργο της Εκκλησίας στην ίδρυση ιδρυμάτων, ιατρείων και θεραπευτηρίων».
Κλείνοντας τη σειρά των ομιλητών ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης αλλά και διευθυντής του ΚΕΠΙΜ της Ι.Μ. Σάμου και Ικαρίας κ. Μανώλης Βαρβούνης, αναφέρθηκε στη συμβολή της τοπικής Εκκλησίας στην αντιμετώπιση της λέπρας στη Σάμο. Το συγκεκριμένο θέμα όπως είπε ο κ. καθηγητής είναι πολύ μεγάλο, έχει μεγάλη ιστορία, υπάρχουν πολλές μελέτες που το έχουν καταγράψει, ενώ αναλυτικά θα παρουσιαστεί στην έκδοση του ΚΕΠΙΜ που θα κυκλοφορήσει.
Στο τέλος της επιστημονικής ημερίδας ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σάμου και Ικαρίας κ.κ. Ευσέβιος είπε ότι «Αυτά και άλλα πολλά έχει κάνει η τοπική μας εκκλησία και θα ήθελα να σας παρακαλέσω να πορεύεστε κάτω από την σκέπη της, να μπορούμε να βλέπουμε κατάματα τον συνάνθρωπό μας κάτι που κάποιοι έχουν ανάγκη όσο ποτέ». Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Σάμου αναφέρθηκε ειδικά στην μοναστηριακή περιουσία της Ι.Μ. Προφήτου Ηλία και όπως είπε «το μοναστήρι δυστυχώς γκρεμίζεται και άλλοι καρπώνονται αυτήν την περιουσία είτε λέγονται ενοικιαστές ή ότι άλλο». Αναφέρθηκε επίσης και στις εργασίες που γίνονται στην περιοχή Κρούντερε αλλά και για τη διαπλάτυνση του δρόμου που όλα τα κτήματα είναι περιουσία του μοναστηριού. Ευτυχώς όπως είπε πριν λίγο καιρό εγκρίθηκε η αναπαλαίωση του μοναστηριού και θα προσχωρήσουν οι εργασίες. Τέλος ο Σεβασμιότατος ευχαρίστησε όλους όσους συνέβαλλαν σ’ αυτή την προσπάθεια να παρουσιασθεί η επιστημονική ημερίδα και να μάθει επιτέλους η κοινωνία το έργο που επιτελεί η «Μάνα Εκκλησία».
Να υπενθυμίσουμε ότι σήμερα Κυριακή (10/12) η επιστημονική ημερίδα θα παρουσιαστεί στο πνευματικό κέντρο της Ι.Μ. Σάμου στις 18:00
Αλέξης Κομνηνός
