Μια μέρα σαν σήμερα, 2 Μαρτίου το 1913, η ηρωική νήσος Σάμος προσαρτάται στην Ελλάδα. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ πληροφορήθηκε το γεγονός που τον χαροποίησε πολύ, όπως λέγεται, όμως δεν έζησε για να επισκεφθεί το νησί του Αιγαίου· τρεις μέρες μετά δολοφονήθηκε.
Ο Καποδίστριας είχε καταστήσει τη Σάμο έδρα των Ανατολικών Σποράδων, νησιά που συμπεριελάμβαναν την Ικαρία, την Κάλυμνο, τη Λέρο και την Πάτμο. Παρ’ όλα αυτά οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν αρνηθεί να συμπεριλάβουν αυτά τα νησιά στο ελεύθερο Ελληνικό Βασίλειο.
Οι προσπάθειες του Καποδίστρια και του Λουδοβίκου, πατέρα του Όθωνα, ήταν άκαρπες. Το μόνο θετικό που είχε επιτευχθεί ήταν η αναγνώριση της Σάμου υπό των Τούρκων ως ηγεμονία υποτελούς στην Πύλη, το 1832. Η Σάμος κηρύχθηκε Ηγεμονία με δικό της ηγεμόνα, αλλά συνέχισε να είναι υποτελής στην Πύλη. Ο ηγεμόνας ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος και διοριζόταν από τον Σουλτάνο. 18 ηγεμόνες πέρασαν από την Σάμο με τελευταίο έναν άθλιο Έλληνα ηγεμόνα τον Ανδρέα Κοπάση, τουρκόφιλο, αυταρχικό, που καταπάτησε σχεδόν όλα τα προνόμια του σαμιώτικου λαού. Για τις προδοτικές του ενέργειες, ο Κοπάσης δολοφονήθηκε στην παραλία του Βαθιού.
Και κάτω από αυτό το καθεστώς συνέχιζε να «ανασαίνει» το νησί του βορείου Αιγαίου, μέχρι την έκρηξη της επανάστασης υπό την αρχηγία του Θεμιστοκλή Σοφούλη- μετέπειτα πρωθυπουργού της Ελλάδας- το 1912. Αποτέλεσμα της επανάστασης εκείνης ήταν να αδειάσει η Σάμος από τον τουρκικό στρατό γιατί κάτω από τέτοιες συνθήκες η Τουρκία δεν μπορούσε να αντιδράσει, ούτε και οι Μεγάλες Δυνάμεις να επέμβουν. Μετά την επανάσταση του 1912 σχηματίστηκε Τοπική Εθνοσυνέλευση υπό την προεδρία του Σοφούλη που κήρυξε, τον Νοέμβριο του 1912, την ένωση της Σάμου με την Ελλάδα.
Η Ελληνική Κυβέρνηση, όμως, δεν αποδεχόταν την ένωση, προσπαθώντας να αποφύγει διπλωματικές περιπλοκές. Όταν, όμως, η εξέλιξη του Βαλκανικού Πολέμου δημιούργησε τετελεσμένα γεγονότα, ιδίως μετά τη διακοπή των συζητήσεων για ειρήνη στο Λονδίνο, η Κυβέρνηση της Αθήνας αποφάσισε να δράσει. Έτσι στις 2 Μαρτίου του 1913, ημέρα Σάββατο, το θωρηκτό «Σπέτσαι» συνοδεύοντας το εμπορικό πλοίο «Θεσσαλία», που ήταν «φορτωμένο» με δύο λόχους στρατιωτών, μπήκαν στο Βαθύ. Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν και ύψωσαν την Ελληνική Σημαία στο νησί. Η κατάληψη έγινε εξ ονόματος του πλοιάρχου Γκίνη του θωρηκτού «Σπέτσαι» ύστερα από διαταγή του Υποναύαρχου, Παύλου Κουντουριώτη.
ethnos.gr
