Η Άλκη (Αγγελική) Ζέη γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1923, στην Αθήνα, στην οδό Κέας, στην πλατεία Κολιάτσου. Ο πατέρας της, Ζήνων Ζέης, ήταν Κρητικός με καταγωγή από την Άνδρο ενώ η μητέρα της, Έλλη Σωτηρίου, ήταν από την Σάμο με καταγωγή από την Σμύρνη. Η οικογένεια της θα ζήσει στην Σάμο και η σπουδαία συγγραφέας θα περάσει εκεί τα ανέμελα παιδικά της χρόνια. Όταν θα φτάσει σε ηλικία για να πάει σχολείο, θα εγκατασταθούν όλοι μαζί στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα.
Τα μαθητικά της χρόνια και η πρώτη επαφή της με το γράψιμο
Η Άλκη Ζέη θα φοιτήσει αρχικά στην Ιόνιο Σχολή και εκεί θα γνωρίσει την φίλη της και επίσης σημαντική συγγραφέα, Ζώρζ Σαρρή. Τα τελευταία τρία χρόνια του γυμνασίου θα περάσει στην Σχολή Αηδονοπούλου. Την ίδια περίοδο, ο θείος της, Πλάτων Σωτηρίου, παντρεύεται την σπουδαία συγγραφέα, Διδώ Σωτηρίου, και εκείνη την βοηθά να μυηθεί στην συγγραφή. Παράλληλα η Ζέη θα γράφει διηγήματα που δημοσιεύονταν σε λογοτεχνικά περιοδικά της εποχής, καθώς και έργα για κουκλοθέατρο. Η ενασχόληση της με το κουκλοθέατρο θα επιφέρει έναν χαρακτήρα, τον Κλούβιο, που θα αποτελέσει έναν από τους κυριότερους χαρακτήρες του κουκλοθεάτρου Αθηνών «Μπάρμπα», που ίδρυσε η Περράκη – Θεοχάρη.
Η πολιτική δράση διαδραμάτιζε επίσης σημαντικό ρόλο στην ζωή της συγγραφέως καθώς, μετά από παρότρυνση της Διδώς Σωτηρίου, εντάσσεται στην ΕΠΟΝ. Ταυτόχρονα, σπουδάζει στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και υποκριτική στην Δραματική Σχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Κατά την φοίτηση της στην Δραματική Σχολή, θα γνωρίσει τον μελλοντικό της σύζυγο, τον θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου. Η Ζέη αγωνίζεται με την γραφή της για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την δημοκρατία ενώ συμμετέχει ενεργά στο αριστερό κόμμα κατά την γερμανική κατοχή στη Ελλάδα. Το 1948, ο σύζυγός της διαφεύγει στη Τασκένδη.
Η συνέχεια της ζωής της και το σημαντικότερο συγγραφικό έργο της Άλκη Ζέη
Η Ζέη θα προσπαθήσει να φτάσει στην Τασκένδη αλλά τελικά θα συλληφθεί στην Χίο λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Μετά από έξι χρόνια και ταξιδεύοντας για έξι νύχτες από την Ρωσία για την Ιταλία, επανασυνδέεται με τον σύζυγό της το 1954. Από το 1952 μέχρι και το 1964 θα ζήσει μαζί με τον άνδρα της, ως πολιτικοί πρόσφυγες στην Σοβιετική Ένωση, αρχικά στη Τασκένδη και έπειτα στην Μόσχα. Στη Μόσχα θα γεννηθούν και τα δύο παιδιά τους, η Ειρήνη και ο Πέτρος ενώ η ίδια θα σπουδάσει στο Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Μόσχας, στο τμήμα της σεναριογραφίας. Το 1964, θα επιστρέψει στην Ελλάδα και θα ξαναφύγει πάλι το 1967 για το Παρίσι, λόγω της ανόδου του χουντικού καθεστώτος. Θα επιστρέψει οριστικά στη χώρα, με την πτώση της απριλιανής δικτατορίας.
Κατά την περίοδο της παραμονής της στην ΕΣΣΔ, δημοσιεύει μια σειρά παιδικών διηγημάτων στη Νεανική Φωνή, ένα περιοδικό με συντάκτες τους Μάριο Πλωρίτη, τον Τάσο Λιγνάδη και τον Κωστή Σκαλιώρα. Το «Καπλάνι της Βιτρίνας», γράφεται στη Μόσχα το 1963. Θα είναι το πρώτο της μυθιστόρημα και θα είναι αυτοβιογραφικό. Το Καπλάνι αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα έργα της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίες και το πρώτο παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές στην δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1971 και κατά την διάρκεια της εξορίας της στο Παρίσι, γράφει τον «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου», με θέμα την Κατοχή και την Απελευθέρωση. Μαζί με την παιδική της φίλη Ζωρζ Σαρρή, ανανεώνουν το παιδικό βιβλίο, προσθέτοντας τόσο το ζυμωμένο αυτοβιογραφικό στοιχείο όσο και την πολιτική, κοινωνική διάσταση στις ιστορίες των ηρώων.
Οι υπόλοιπες διακρίσεις και τα τελευταία χρόνια της ζωής της
Το Καπλάνι, η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα και ο Περίπατος του Πέτρου θεωρούνται διαχρονικά από τα πιο ευπώλητα παιδικά βιβλία της ελληνικής λογοτεχνίας. Το μυθιστόρημα «Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της» θα κερδίσει, το 2003, το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου ενώ την επόμενη χρονιά θα προταθεί για το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και το βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν λογοτεχνίας. Τα έργα της θα μεταφραστούν σε περισσότερες από 20 γλώσσες ενώ η ίδια θα μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά, πολλά βιβλία, μεταξύ αυτών και των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες θα αποσπάσει το βραβείο Mildred L. Batchelder για τις μεταφρασμένες εκδόσεις των «Το καπλάνι της βιτρίνας», «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου» και «Κοντά στις ράγες». Το 2010, θα τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του έργου της, το 2012 θα αναγορευτεί σε επίτιμη διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Κύπρου στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής, το 2014 ομοίως σε διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πατρών και το 2014 του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.
Η Άλκη Ζέη φεύγει από την ζωή στις 27 Φεβρουαρίου του 2020. Αφήνει πίσω της ένα σπουδαίο, πρωτοπόρο, επαναστατικό συγγραφικό έργο γεμάτο με πανανθρώπινα νοήματα και καθημερινούς ήρωες. Πάντα με χιούμορ, αμέριστη γλυκύτητα, κριτική σκέψη και διεισδυτική ματιά, η Άλκη Ζέη κατάφερε να ενσωματώσει την αληθινή ζωή στο παιδικό βιβλίο, μετατρέποντας τα έργα της σε διαχρονικά αναγνώσματα τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.
maxmag.gr
