Νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα αξιολόγησε τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων πολιτών κατά τη διάρκεια του περασμένου χρόνου που έμειναν κλεισμένοι στο σπίτι εξαιτίας της παγκόσμιας πανδημίας του κοροναϊού και τα ευρήματα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον.
Η εκδήλωση της πανδημίας του COVID19 ήταν πρωτοφανής για όλους μας και η καραντίνα που επιβλήθηκε από όλες τις κυβερνήσεις για περισσότερο ή λιγότερο διάστημα ήταν σίγουρα άνευ προηγουμένου. Οι συνήθειές μας άλλαξαν ριζικά από τη μια μέρα στην άλλη και αυτό οδήγησε σε αλλαγές της συμπεριφοράς που εκφράστηκαν φυσικά και στις καταναλωτικές μας συνήθειες. Έτσι οι μελετητές της έρευνας με τίτλο “Επίδραση του εγκλεισμού στις διατροφικές συνήθειες των καταναλωτών: Η υπόθεση της ελληνικής καταναλωτικής συμπεριφοράς κάτω από τις συνθήκες περιορισμού της εξάπλωσης του κορωνοϊού”, άντλησαν στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) και έδωσαν ερωτηματολόγια στους Έλληνες καταναλωτές. Προσπάθησαν έτσι να κάνουν μια αξιολόγηση των καταναλωτικών συνηθειών των Ελλήνων πολιτών, υπό συνθήκες περιορισμού στο σπίτι, λόγω της εκδήλωσης του νέου στελέχους κοραναϊού, το οποίο έχει καταλάβει ολόκληρο τον πλανήτη και να διευρευνήσουν τις πιθανές διαφορές στις ποσότητες τροφίμων που καταναλώνονται υπό συνθήκες εγκλεισμού και υπό κανονικές συνθήκες.
Η έρευνα θεώρησε ως βάση της την τελευταία δημοσιευμένη έρευνα για τον οικογενειακό προϋπολογισμό, ΕΟΠ 2018 από την ΕΛΣΤΑΤ. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ερωτηματολόγιο που συμπληρώθηκε από 78 καταναλωτές. Οι συμμετέχοντες απάντησαν αρχικά σε ερωτήσεις που είχαν σχέση με δημογραφικά, κοινωνικοοικονομικά, ιδεολογικά και ψυχομετρικά χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια προχώρησαν σε απαντήσεις σχετικές με τις ποσότητες τροφίμων που αποτελούν τις βασικές κατηγορίες τροφίμων, οι οποίες συμπληρώθηκαν κατά την περίοδο από 11 Μαρτίου έως 3 Μαΐου, όσο δηλαδή διήρκησε το 1ο lockdown. Οι ποσότητες αξιολογήθηκαν χρησιμοποιώντας τη μέθοδο των μέσων όρων, τόσο για ολόκληρη την κατανάλωση τροφίμων όσο και για κάθε αντίστοιχη κατηγορία τροφίμων. Οι συμμετέχοντες στο ερωτηματολόγιο απάντησαν για τις συνολικές ποσότητες που αγοράστηκαν είτε με φυσική παρουσία σε σούπερ μάρκετ είτε μέσω online αγορών κατά τη διάρκεια του κλειδώματος. Αξιολογήθηκε το κατά πόσο παρακολουθούσαν τις προσφορές ή αν η χαμηλή τιμή ενός προϊόντος τους προσέλκυε στο να το αγοράσουν. Ακολούθως οι ερωτηθέντες δήλωσαν τις καθαρές ποσότητες που κατανάλωναν, για μια περίοδο 14 ημερών.
Αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι την περίοδο του πρώτου lockdown οι τιμές σε όλα τα προϊόντα και ιδιαίτερα τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά αυξήθηκαν κατακόρυφα. Στις ΑΒ προσφορές για παράδειγμα βλέπουμε πως οι φρέσκες ελληνικές ντομάτες με τσαμπί έχουν μια τεράστια αύξηση τιμής το 2020 σε σχέση με το 2019 και με το 2021. Πιο συγκεκριμένα το Μάιο του 2021 κοστίζουν μόλις 1,19 ενώ την αντίστοιχη περίοδο το 2020 κόστιζαν 1,59. Μιλάμε δηλαδή για μια αύξηση 33% μέσα στην καραντίνα!
Η αξιολόγηση περιορίστηκε σε περιγραφικά στατιστικά στοιχεία και σύγκριση μέσων όρων. Μετά την ανάλυση και διερεύνηση των δύο δειγμάτων, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ατομικές καταναλώσεις όσο και τα διαφορετικά δημογραφικά και άλλα χαρακτηριστικά που αξιολογήθηκαν, παρατηρήθηκε μια γενική ομοιομορφία μεταξύ των μέσων τιμών κατανάλωσης, για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά.
Όσον αφορά τις ποσότητες τροφίμων, οι συμμετέχοντες στον ΕΟΧ είχαν δείξει προτίμηση στα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ τα λαχανικά κυριαρχούσαν στους καταναλωτές που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο κατά την περίοδο της καραντίνας. Επιβεβαιώθηκε επίσης η υπόθεση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας ότι οι καταναλωτές ένιωθαν ανασφάλεια, δεδομένων των συνθηκών εκείνης της περιόδου, η οποία φυσικά αποτυπώθηκε στις αγορές που έκαναν. Η επιβεβαίωση της υπόθεσης παραπάνω λαμβάνοντας υπόψη το ερωτηματολόγιο οφείλεται στα ευρήματα των υψηλών τιμών και των ποσοτήτων που συμπληρώθηκαν για όλα τα τρόφιμα, καθώς και στο γεγονός ότι ακόμη και αν αυξήθηκαν οι τιμές ορισμένων φρούτων και λαχανικών, οι αγορές δεν έπεσαν. Σε αντίθεση αυξήθηκαν σε σχέση με την περίπτωση προϊόντων στα οποία δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές τιμών.
Γενικά, το φαινόμενο της υπερκατανάλωσης παρατηρήθηκε έντονα ειδικά για τις κατηγορίες τροφίμων που αποτελούν τον πυρήνα της Μεσογειακής Διατροφής. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι παρότι οι Έλληνες καταναλωτές έδωσαν προσοχή στη διατροφή τους κατά τη διάρκεια της καραντίνας, η υπερβολική αύξηση στις ποσότητες που αγόραζαν έδειξαν έμμεση κατάσταση φόβου και ανασφάλειας σχετικά με τη διατήρηση του αποθέματος τροφίμων κατά την καραντίνα.
